W najnowszym Europejskim Rankingu Innowacyjności Polska klasyfikowana jest jako początkujący innowator z wynikiem na poziomie 60,5% średniej rankingu. Nasz wynik rośnie w tempie szybszym niż w przypadku UE (dla PL 11,3 punktów procentowych, a dla UE 9,9 punktów procentowych), ale wciąż mamy wiele do zrobienia. W najbliższych latach kluczowe będzie zaangażowanie naukowców w obszarach, które unijni urzędnicy wskazują jako nasze słabsze strony – szczególnie w rozwoju technologii związanych z ochroną środowiska. Ranking pokazuje, że pod względem innowacyjności Unia Europejska wyprzedziła Japonię, ale luka innowacyjna do państw takich jak Australia, USA, Kanada, Korea Południowa wciąż się utrzymuje. Swoją globalną pozycję szybko poprawiają Chiny.
Europejski Ranking Innowacyjności (EIS) to badanie mierzące poziom innowacyjności w państwach członkowskich Unii Europejskiej od 2001 roku. EIS umożliwia porównanie wyników w zakresie innowacji w państwach UE, innych państwach europejskich i na obszarach sąsiadujących. W jego ramach ocenia się wady i zalety krajowych systemów innowacji, co pozwala formułować polityki zwiększające innowacyjność w Europie.
Polska – początkujący innowator
Na innowacyjny klimat w Polsce pozytywnie przekłada się liczba przedsiębiorców oraz nowo powstałych przedsiębiorstw, napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ)na poziomie 2,9% PKB (średnia UE – 1% PKB) oraz łatwość założenia biznesu.
Negatywnie na naszą ocenę wpływają przede wszystkim niskie wydatki polskich przedsiębiorstw na B+R, zamówienia publiczne, które w niewystarczający sposób wspierają rozwój technologii oraz edukacja w obszarze przedsiębiorczości oceniana poniżej średniej UE.
Unijni urzędnicy wskazali również silne i słabe strony polskiej innowacyjności. Te wskazówki powinniśmy potraktować jako wytyczne, które powinniśmy uwzględniać w tworzeniu nowych projektów m.in. w ramach programu Horyzont Europa.
Silne strony polskiej innowacyjności to liczba zgłoszeń wzorów projektowych i towarowych, mobilność pracowników w sektorze nauki i technologii, odsetek populacji z wyższym wykształceniem oraz dostęp do łączy szerokopasmowych.
Wśród słabych stron (czyli w kategoriach, w których odnotowaliśmy wyniki mocno poniżej europejskiej średniej) wskazano liczbę absolwentów studiów doktoranckich, wydatki na innowacje w przeliczeniu na jednego pracownika oraz ograniczoną liczbę innowatorów procesów biznesowych. Szczególnie, z perspektywy Łukasiewicza, powinniśmy zwrócić uwagę na wciąż niewielką liczbę zgłoszeń współpracy PCT oraz na niewystarczającą liczbę technologii związanych z ochroną środowiska.
Innowacyjność Unii Europejskiej
W skali globalnej, UE uzyskała lepsze wyniki niż Brazylia, Chile, Chiny, Indie, Japonia, Meksyk i RPA, a zarazem zbliżyła się do wyników Australii, Kanady, Korei Południowej i USA. Między 2015 i 2022, UE poprawiła swoją pozycję w stosunku do wszystkich konkurencyjnych mocarstw z wyjątkiem Chin.
Wewnątrz UE wciąż wyraźnie widać, że grupy uzyskujące podobne wyniki są zazwyczaj skoncentrowane geograficznie: liderzy innowacji i najsilniejsi innowatorzy występują głównie w Europie Północnej i Zachodniej, a większość umiarkowanych i początkujących innowatorów znajduje się w Europie Południowej i Wschodniej.
W oparciu o uzyskane wyniki państwa członkowskie dzielą się na cztery grupy:
1. Liderzy innowacji (wyniki powyżej 125 proc. średniej UE):
- Szwecja, Belgia, Dania, Holandia i Finlandia,
2. Silni innowatorzy (wyniki w przedziale 100–125 proc. średniej UE):
- Niemcy, Irlandia, Francja, Cypr, Luksemburg i Austria,
3. Umiarkowani innowatorzy (70–100 proc. średniej UE)
- Czechy, Estonia, Grecja, Hiszpania, Włochy, Litwa, Malta, Portugalia i Słowenia,
4. Początkujący innowatorzy (poniżej 70 proc. średniej UE):
- Polska, Bułgaria, Chorwacja, Łotwa, Węgry, Rumunia i Słowacja.

Wykres 1: Wyniki państw członkowskich UE w zakresie systemów innowacji (źródło: Komisja Europejska)