Siedem instytutów Łukasiewicza uczestniczyło w 9. Śląskim Festiwalu Nauki w Katowicach. Mieliśmy okazję po raz kolejny spotkać się z wybitnymi naukowcami, w tym drugim Polakiem w kosmosie, dr. Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, odkrywać świat kina i fantastyki naukowej w Strefie Filmowej i Strefie Science Fiction, zajrzeć za Kulisy Nauki, wziąć udział w I Kongresie POP Science, obserwować Słońce dzięki imponującej instalacji Helios oraz poznawać najnowsze osiągnięcia i technologie Sieci Badawczej Łukasiewicz – a to tylko część atrakcji!
Tegoroczny Śląski Festiwal Nauki, który odbył się w dniach 6-8 grudnia 2025 r. w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach, upłynął pod hasłem „Eksperymentuj!”. To jedno z największych wydarzeń popularnonaukowych w Polsce, łączące edukację, zabawę i interaktywną rozrywkę. Każdego roku festiwal przyciąga dziesiątki tysięcy osób spragnionych wiedzy i inspiracji – edycja przyciągnęła ponad 82 tys. uczestników i potwierdziła ogromne zainteresowanie nauką w województwie śląskim i poza nim.
W bogatym programie wydarzenia znalazły się wykłady, debaty, warsztaty, pokazy naukowe, eksperymenty oraz aktywności dla całych rodzin. Wśród prezentujących swoją działalność nie mogło zabraknąć instytutów Sieci Badawczej Łukasiewicz, które jak co roku przygotowały ciekawe, interaktywne doświadczenia.
„Pomysłownik” – nauka wszystkimi zmysłami
Wspólne stoisko instytutów Łukasiewicza „Pomysłownik” było zaprojektowan jako otwarte laboratorium, w którym każdy – bez względu na wiek – mógł eksperymentować, odkrywać i doświadczać.
Pokazy naukowe na stoisku prowadził zarówno Wiktor Niedzicki – znany popularyzator nauki i autor książki „Laboratorium doświadczeń”, wydanej nakładem instytutów: Łukasiewicz – Instytut Metali Nieżelaznych, Łukasiewicz – Górnośląskiego Instytutu Technologicznego i Łukasiewicz – Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów PIAP. Pracownicy tych instytutów przez większość czasu prezentowali eksperymenty – Czy woda ma skórę?, Wulkan, Jajko Kolumba – i angażowali uczestników w naukowe aktywności. Dzięki ich wspólnej pracy odwiedzający mogli zobaczyć na żywo efektowne doświadczenia, pokazujące, że fizyka, chemia i inżynieria potrafią prawdziwie zachwycać.
Ogrody Doświadczeń, życie organizmów i pierwsze kroki w świecie mikro
Instytut Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii zaprezentował Ogrody Doświadczeń, w których uczestnicy mogli poznawać prawa przyrody poprzez zabawę i eksperymenty na oryginalnych stanowiskach edukacyjnych.
Z kolei pracownicy Łukasiewicz – Instytut Przemysłu Organicznego Oddziału w Pszczynie przygotowali program edukacyjny, w ramach którego przedstawiali cykle życia różnych organizmów. Odwiedzający mieli okazję nie tylko obserwować przygotowane eksponaty, ale również samodzielnie wykonywać ćwiczenia laboratoryjne. Szczególnym zainteresowaniem cieszyło się precyzyjne pipetowanie, które okazało się prawdziwym hitem zarówno wśród najmłodszych, jak i dorosłych uczestników – wielu z nich po raz pierwszy mogło poczuć się jak prawdziwi naukowcy.
Dodatkową atrakcją była możliwość sprawdzenia, jak wiele bakterii kryje się na przedmiotach codziennego użytku, takich jak klawiatura komputerowa, telefon czy klamka. Wyniki tych obserwacji budziły duże emocje i skłaniały do refleksji nad znaczeniem higieny w życiu codziennym.
Całość wydarzenia miała charakter interaktywny – uczestnicy mogli zadawać pytania, prowadzić własne mini-eksperymenty oraz porównywać wyniki z innymi. Dzięki temu nauka stawała się fascynującą przygodą, a laboratorium zamieniło się w przestrzeń pełną odkryć i inspiracji.
Łukasiewicz – AI: łamigłówki, Motion Capture i roboty sterowane przez najmłodszych
Stoisko Łukasiewicz – Instytutu Sztucznej Inteligencji i Cyberbezpieczeństwa przyciągało nieustannie kolejnych zainteresowanych. Goście mogli:
- rozwiązywać zadania logiczne i łamigłówki,
- poznać działanie technologii Motion Capture,
- zobaczyć awatary tworzone na podstawie ruchu człowieka,
- dowiedzieć się więcej o projekcie „Dostępna książka”,
- sterować robotami, co szczególnie przypadło do gustu najmłodszym uczestnikom wydarzenia.
Historia elektroniki i własny obwód elektryczny
Łukasiewicz – Instytut Mikroelektroniki i Fotoniki przygotował na Śląski Festiwal Nauki warsztaty w ramach projektu ESSA Experimental Science Szkoła JutrA, podczas których uczestnicy mogli zajrzeć „do środka” współczesnej elektroniki, zaczynając od… diody. Opowiadaliśmy o tym, jak wyglądała droga od pierwszych prostych elementów półprzewodnikowych do nowoczesnych diod LED oraz skąd właściwie bierze się kolor światła – dlaczego jedne diody świecą na czerwono, inne na zielono czy niebiesko i co ma z tym wspólnego budowa materiału. Nie skończyło się jednak na teorii. Uczestnicy budowali własny, prosty obwód elektryczny z wykorzystaniem baterii, przewodów, krokodylków i diody LED. W doświadczeniu pojawił się też zwykły ołówek jako przykład, że nawet przedmioty z piórnika mogą stać się elementem eksperymentu. Dzięki temu uczestnicy odkrywali, że elektronika zaczyna się od prostych obwodów, które można samodzielnie zrozumieć i zbudować, a potem wykorzystać jako pierwszy krok do tworzenia coraz bardziej złożonych rozwiązań.
Podróż w głąb mózgu
Wyjątkowym punktem programu był wykład dr Ilony Karpiel z Łukasiewicz – Krakowskiego Instytutu Technologicznego. Uczestnicy ruszyli w fascynującą podróż do świata świadomości i neurobiologii, odkrywając:
- jak funkcjonuje mózg,
- w jaki sposób jego procesy wpływają na emocje, zachowanie i procesy starzenia,
- jakie nawyki i działania pozwalają zadbać o zdrowie mózgu na co dzień.
Wystąpienie wzbudziło ogromne zainteresowanie i skłoniło wielu słuchaczy do refleksji nad tym, jak w prosty sposób poprawić funkcjonowanie swojego umysłu.
Podsumowanie
Udział instytutów Łukasiewicza w 9. Śląskim Festiwalu Nauki ponownie pokazał, jak ważna jest popularyzacja badań, technologii i naukowego sposobu myślenia. Dziesiątki interaktywnych doświadczeń, setki rozmów z ekspertami i tysiące uśmiechniętych uczestników sprawiły, że tegoroczna edycja była niezwykle udana.
Łukasiewicz po raz kolejny udowodnił, że nauka może być bliska, angażująca i inspirująca – niezależnie od wieku i wcześniejszego doświadczenia z laboratorium. To także zapowiedź kolejnych działań, dzięki którym nauka w Polsce będzie stawać się coraz bardziej dostępna.
